Św. Mikołaj - biskup Miry jest nie tylko patronem katedry diecezji elbląskiej, ale także miasta Elbląga (od 6 XII 2021, dekret rzymskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów).
Skąd się wziął kult św. Mikołaja w Elblągu? W roku 1237 Krzyżacy założyli na terenie dzisiejszego Elbląga swój gród i dali początek miastu. Zbudowany przez nich zamek był w latach 1251-1309 stolicą krzyżacką. Pierwsi osiedleńcy w Elblągu rekrutowali się w znacznej mierze z mieszkańców Lubeki. Przenosząc ze sobą ojczyste obyczaje, zadbali również o opiekę duszpasterską. Pierwsza, zapewne prowizoryczna, świątynia stanęła pośrodku zakładanego miasta około 1240 roku. Poświęcono ją patronowi żeglarzy, marynarzy i rybaków - św. Mikołajowi (Elbląg stał się później jednym z najważniejszych portów na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, należał do Związku Hanzeatyckiego). Być może, to właśnie fragmenty tej pierwotnej świątyni zachowały się w obecnym prezbiterium w formie łuków z cegły gotyckiej o wiązaniu wendyjskim, które jako pierwsze było stosowane w krzyżackich Prusach. W pełni rozkwitu gotyku, w latach 1330-1380 przebudowano kościół nadając mu wygląd bazyliki. W XV w. upiększono kościół trzema wieżami, z których środkowa otrzyma-ła w roku 1598 piękny renesansowy hełm.
We wnętrzu katedry do dziś można podziwiać ponadnaturalnej wielkości figurę św. Mikołaja z XV w. [na zdjęciu] ufundowaną przez proboszcza tego kościoła ks. Mikołaja Wulsacka, wykształconego w Pradze oraz prof. matematyki tegoż uniwersytetu. Warto zatrzymać się przed figurą, aby pomodlić się do patrona miasta.