Drodzy uczestnicy Mszy świętej,
sprawowanej w roku 775 od powołania do istnienia diecezji pomezańskiej,
Szanowni
Znawcy Pomezanii i wieków średnich,
Badacze dziejów kultu i pism bł. Doroty z Mątów,
Kapituło, związana ze współkatedrą w Kwidzynie,
Przedstawiciele władz samorządowych i instytucji kultury Kwidzyna!
Chrześcijaństwo zakorzeniało się w Pomezanii stopniowo. Najpierw była wyprawa do Prus św. Wojciecha [Adalberta]. Następnie aktywność zakonów z Wielkopolski i Ziemi Dobrzyńskiej. Nie można przeoczyć tu działalności misyjnej i eklezjotwórczej biskupa Chrystiana z Łekna. Wreszcie na ziemie Pomezanii wkroczyli krzyżacy, dominikanie i franciszkanie.
Diecezja pomezańska powstała w 1243 roku. Funkcjonowała w granicach państwa krzyżackiego. Centrum diecezji był Kwidzyn z kościołem katedralnym św. Jana Ewangelisty.
Podczas Reformacji, na mocy zasady cuius regio - eius religio, dwie trzecie diecezji pomezańskiej zanikło. Katolicy pozostali w diasporze. Trwającymi przy katolicyzmie zaopiekowali się biskupi chełmińscy, którzy uważali się także za biskupów pomezańskich.
Taki stan trwał do 1945 r. kiedy sytuacja wyznaniowa zmieniła się zasadniczo. Na ziemię biskupstwa pomezańskiego przyszli katolicy, którzy przejęli kościoły średniowieczne, a także wybudowane i wyposażone przez protestantów.
Powstała w 1992 r. diecezja elbląska jest de facto spadkobiercą diecezji pomezańskiej, jej świątyń oraz dzieł sztuki znajdujących się w nich, a przede wszystkim tradycji duchowej.
*
Tak się złożyło, że ważną figurą Pomezanii, a obecnie diecezji elbląskiej stała się bł. Dorota z Mątów, która zmarła jako pustelnica w Kwidzynie. O beatyfikację Doroty zabiegali krzyżacy i diecezja pomezańska. W wieku XX. czyniły to diecezje: chełmińska, gdańska i warmińska. W 1976 r. papież bł. Paweł VI potwierdził trwający od wieków kult Doroty z Mątów i pozwolił wzywać ją, jako błogosławioną lub świętą, w zależności od nomenklatury używanej nieformalnie wcześniej w konkretnym środowisku.
*
Diecezje są Kościołami partykularnymi w Kościele uniwersalnym – katolickim. Są częścią jednego organizmu z drugiej strony. Kościół nie jest federacją, czy luźnym związkiem. Kościoły partykularne nie są również filiami Kościoła powszechnego, w sensie jego oddziałów terenowych.
Kościoły partykularne są podmiotami o własnych dziejach, zwyczajach oraz prawie. Często posiadają własnych męczenników i świętych. Więź diecezji z Rzymem jest więzią jedności i wspólnoty. Braterstwa oraz uznania autorytetu, a także pierwszeństwa Stolicy świętych apostołów Piotra i Pawła.
Z szacunkiem odnosimy się do przeszłości. Do wkładu katolików w budowanie wspólnoty chrześcijańskiej, a później do religijnej i społecznej aktywności ewangelików w Pomezanii. Ślady Reformacji na tej ziemi i jej następstwa odkrywamy nadal właściwie na każdym kroku.
Spoglądamy ze czcią na bł. Dorotę. Nie zawsze rozumiemy formy ascezy, po które sięgała. Dlatego też, chcemy lepiej poznać jej czasy i uwarunkowania jej religijności.
*
W 15. rozdziale Ewangelii św. Jana znajdujemy obraz krzewu winnego. Odnosi się on zarówno do konkretnego ucznia Chrystusa , jak i do Kościoła, czy też Kościołów partykularnych. Chrystus jest korzeniem i pniem winorośli. Życie, rozwój i owocowanie latorośli są zależne od związania z pniem i korzeniem.
Słyszeliśmy dziś słowa Chrystusa: „Trwajcie w miłości mojej”. Przyjmijmy to wezwanie, jako skierowane do nas. Trwajmy przy Ewangelii. Trwajmy w jedności z Chrystusem. Trwajmy we wspólnocie wiary Kościoła.