Druga podróż misyjna apostoła Pawła trwała zapewne aż trzy lata [W. Rakocy, Paweł Apostoł. Chronologia życia i pism, wyd. II popr., Częstochowa: wyd. św. Pawła 2008, s. 111-118]. Rozpoczęła się w roku 47. Podczas planowania tej wyprawy doszło do konfliktu pomiędzy misjonarzami. Nieporozumienie było na tyle duże, że Barnaba i Paweł rozdzielili się. Powstały dwa zespoły, które wyruszyły w różnych kierunkach. Nieporozumienie nie przeszkodziło ostatecznie głoszeniu Ewangelii. Konflikty, urazy i emocje towarzyszą uczniom Chrystusa od początku.
Zamiarem Apostoła Narodów było odwiedzenie tych miejsc, w których już wcześniej głosił Dobrą Nowinę o zbawieniu. Wędrując z Sylasem, Paweł odwiedzał miejscowości leżące przy trasie podróży. Apostoł „umacniał Kościoły” [Dz 15, 41].
Jest charakterystycznym ten zapis, że Paweł „umacniał Kościoły”. Nie Kościół, ale Kościoły. W tekście użyta została bowiem liczba mnoga. W Piśmie Świętym Starego Testamentu odpowiedniki hebrajskie i greckie polskiego rzeczownika „kościół” oznaczają zgromadzenie o charakterze religijnym, czy też zwołanie osób w tym celu. Dla nas chrześcijan Kościół to zgromadzenie wyznawców Chrystusa, wsłuchujących się w Ewangelię i sprawujących Eucharystię, zgodnie z poleceniem Jezusa „na Jego pamiątkę”.
Apostoł Narodów i Sylas umacniali Kościoły w Azji Mniejszej: w Antiochii Syryjskiej, Derbe, Listrze, Ikonium, Antiochii Pizydyjskiej i w Troadzie. Czynili to samo na kontynencie europejskim: w Filippi, Tesalonikach, Berei, Atenach i w Koryncie. W czasie drugiej wyprawy misyjnej św. Paweł pokonał pieszo trasę 2820 km, na co potrzeba było 94 dni, licząc po 30 km dziennie [W. Rakocy, Paweł Apostoł, s. 113].
Drodzy uczestnicy V. sesji synodu diecezji elbląskiej!
Księga Dziejów Apostolskich zna rozróżnienia na „Kościół” i „Kościoły”. Kościół pochodzi od Chrystusa, ale jest też dziełem Ducha Świętego. Chrystus powołał do życia jeden Kościół. Dał życie organizmowi Kościoła.
Bardzo szybko dzięki aktywności Apostołów i ich współpracowników powstały społeczności chrześcijańskie w wielu miejscowościach, zwłaszcza w większych skupiskach ludzkich. Powstały wspólnoty, które Dzieje Apostolskie nazywają Kościołami. Tak ukształtowała się podstawowa struktura personalna i terytorialna, ważna dla życia chrześcijańskiego.
Na początku IV w. po prześladowaniach i po edykcie mediolańskim cesarza Konstantyna powstała administracja kościelna. Posiada ona charakter terytorialny w formie diecezji i metropolii, a na chrześcijańskim Wschodzie: eparchii, egzarchatów, metropolii i patriarchatów.
Sobór Watykański II posługuje się określeniami: Kościół uniwersalny i Kościoły partykularne. Jest bowiem tak, że jeden Kościół Chrystusa realizuje się w wielu Kościołach lokalnych [Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium” 13].
Kościoły partykularne posiadają własną charakterystykę: dzieje, liturgię, zwyczaje, prawo oraz świętych. Posiadają różne fazy istnienia: powstania, rozwoju, zastoju, regresu, odradzania się, a także zaniku. Doświadczają wolności, ale i prześladowań [obecnie Kościoły w Syrii, np. Aleppo]. Kościoły doświadczają podziałów i kryzysów. Bywają miejscem zgorszeń. Ale też Kościoły dawały i dają świadectwo heroizmu, męczeństwa i otwartości na potrzebujących.
Diecezja elbląska spełnia kryteria Kościoła partykularnego. Jest częścią większej całości, czyli Kościoła powszechnego. Utrzymuje z nim więź jedności. Podobnie z Kościołami sąsiednimi. Jest zakorzeniona w dziejach chrześcijaństwa na ziemi Prusów i z nich wyrasta [Chodzi tu o tradycję: pomezańską, warmińską, chełmińską i gdańską]. Jak inne Kościoły partykularne, także nasz Kościół potrzebuje reform, odnowy, uświęcenia oraz umocnienia.